مقایسه ابراء با هبه در مهریه

_{^{معرفی ارکان عقد هبه}}

عقد هبه دارای سه رکن است :

واهب: کسی است که مال را به دیگری تملیک میکند.

موهوب له: کسی است که تملیک را قبول میکند.

موهوب (عین موهوبه): مالی که مورد هبه است و بخشش میشود.

در واهب و موهوب له یا متّهب، شرط است که بالغ و عاقل باشند و قصد و اختیار داشته باشند.

موهوب له باید قابلیت و اهلیت قبول را داشته باشد و عین موهوبه باید ملک واهب باشد.

در موهوب شرط است که عین باشد، بخشیدن منافع صحیح نیست.

در صحت عقد هبه، قبض شرط است و قبض باید با اذن هبه کننده باشد؛ مگر آنچه که در دست طرف است به خود او هبه کند که در این صورت احتیاج به قبض جدیدي ندارد. 

_{^{مفهوم ابراء و بخشش طلب}}

هرگاه شخص دیگری را نسبت به انجام دینی که به نفع او بر عهده دارد معاف نماید به این عمل ابراء گفته شده است.

هنگامی که میان دو یا چند نفر تعهداتی وجود دارد، شخص مدیون مکلف به انجام و ایفای تعهد است و زمانی مسئولیت او به پایان می یابد که یا تعهد را انجام دهد و یا طرف مقابل که تعهد به نفع اوست متعهد را ابراء نموه و از طلب (تعهد) صرف نظر نماید.

یکی از طرق سقوط تعهد متعهد ، ابراء متعهد له است.

ابراء زمانی که دائن می گوید تو را ازدینی که داری بری کردم اسقاط حق است اما اگر بگوید طلبم را به تو بخشیدم به معنی تملیک دین است که در قانون مدنی ماده 806 تحت عنوانی دیگر قابل بحث است.

بخشش طلب به مدیون ابراء نیست و تحقق آن به قبول نیاز دارد .

در بخشش طلب رجوع امکان پذیر است اما ابراء قابل رجوع نیست .

ابراء یکی از مدیونینی به معنی  ابراء سایرین نیست ( چرا که ابراء در حکم پرداخت نیست ! ! )

_{^{نکات مهم ابراء}}

عمل حقوقی که به اراده یک نفر (دائن) صورت می پذیرد.(نوعی ایقاعی است)

تحقق ابراء مستلزم وجود دین میان دائن و مدیون است.عمل حقوقی تبعی است.(تابع وجود دین)

طلبکار رایگان از حق خود می گذرد . البته مقدور و صحیح است که ابراء در قبال اخذ وجه یا یک امتیاز یا تعهدی به نفع خود باشد.

ابراء مختص به دین است و در حقوق عینی راه ندارد. (مشابه این مفهوم در حقوق عینی - اعراض است)

قواعد عمومی قراردادها در مورد ابراء هم حاکم است . (از جمله اهلیت ماده 290 قانون مدنی)

ابراء با هر لفظ و عملی که دال برآن باشد تحقق می یابد .

اثر ابراء سقوط طلب و برائت ذمه مدیون است. اما در حکم پرداخت طلب نیست.

تضمینات طلب نیز با تحقق ابراء خود به خود منحل می شوند.

دین باید آزاد و کلی باشد.( در بازداشت نباشد )

ابراء مشروط و معلق به دلیل آنکه اراده بدهکار در آن نقش دارد قابل قبول نیست.

_{^{شرایط بخشش مهریه}}

زن مختار است که همه مهریه یا قسمتی از آن را بذل کند. در هبه مهریه، گاهی زوجه تمام مهریه را به طور کامل به زوج هبه میکند و گاهی نصف مهر را به همسرش میبخشد. هبه گاهی معوض است و گاهی غیرمعوض میباشد.

هبه معوض به معنای بخشیدن مهریه در مقابل چیزي که ممکن است انجام کاری یا عدم انجام کاری باشد. مثلا زن در عوض موافقت مرد با طلاق تـمام یا قسمتی از مهریه اش را بـذل میکند.

هبه غیرمعوض یعنی زن بدون هیچ چشم داشت و عوضی مهریه اش را بذل میکند. در مورد هبه غیرمعوض، با توجه به عدم وجود عوض، زوجه همیشه میتواند به آنچه بخشیده رجوع کند. البته به شرطی که زوجه رجوع به آنچه بخشیده را از خود ساقط نکند.
 طبق ماده 803 قانون مدنی در صورتی که هبه معوض باشد و عوض هم داده شده باشد، قابل رجوع نیست. باید توجه داشت که هرگاه هبه معوض و در قبال طلاق باشد، در صورتی که زوجه در دوران عده به مهریه رجوع نماید، زوج هم میتواند رجوع به زوجیت کند. یعنی طلاق بائن تبدیل به طلاق رجعی میگردد. از طرف دیگر اگر بخشیدن مهریه در مقابل طلاق باشد و طلاق داده نشود، هبه قابل رجوع میشود.
ایجاب هبه به هر لفظی کـه ظهـور عـرفی در معنای بـخشیدن داشته باشد محقق میشود. همچنین قبول هبه با هر لفظی که دلالت بر رضایت متهب دارد واقع میشود. لازم به ذکر است هبه جزء عقود تشریفاتی است بدان معنا که این عقد زمانی واقع می گردد که که متهب عین موهوبه را قبض نماید. قبض عین موهوبه یعنی آنکه مال به نوعی در اختیار متهب قرار گیرد که بتواند آن را تصرف نماید. بنابراین تا زمانی که مال به دست متهب نرسیده باشد، عقد هبه بطور کامل واقع نگردیده است.
اگر زن مهریه خود را اعم از تمام یا قسمتی از آن را به قصد هبه، بذل کرده باشد، اگر هبه به صورت معوض بوده باشد و شوهر یا شخص ثالثی که بذل برای او انجام شده است عمل به عوض نکرده باشد، در این صورت زن حق رجوع از مهریه بذل شده را خواهد داشت، حتی اگر آن که مهریه دینی بر ذمه متهب بوده باشد. اگر مهریه هبه شده به صورت بلا عوض بوده باشد در این صورت اگر مهریه بذل شده به صورت دین بر ذمه متهب بوده باشد، پس از بذل، طبق ماده 806 قانون مدنی زن حق رجوع از آن را نخواهد داشت.

چنانچه زن تمام یا قسمتی از مهریه خود را در حالتی که آن به صورت دینی بر ذمه شوهر باشد، با قصد ابراء بذل نماید در این صورت به هیچ عنوان امکان رجوع از آن وجود نخواهد داشت، همچنین این حکم در مورد زمانی کـه زن حق خـود را در خصوص مهریه ساقط میکند نیز صادق است.

_{^{مراحل ابراء و بخشش مهریه}}

1- رجوع زن به یکی از دفاتر اسناد رسمی همراه با شناسنامه و عقد نامه
2- اقرار زن به بخشش مهریه که اقرارنامه ثبتی است و بصورت سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی به ثبت می رسد.
3- اطلاع به دفتر ازدواجی که قبلا در آن جا صیغه نکاح خوانده شده است توسط دفترخانه پس از ثبت اقرار نامه

_{^{مدارک ابراء و بخشش مهریه}}

1- عقدنامه
2- اصل کارت ملی
3- اصل شناسنامه

_{^{مواد قانون مدنی در خصوص ابراء}}

ماده ۲۸۹ 

ابراء عبارت از این است که داین از حق خود باختیار  [به اختیار] صرفنظر نماید.

ماده ۲۹۰ 

ابراء وقتی موجب سقوط تعهد می‌شود که متعهد برای ابراء اهلیت داشته باشد.

ماده ۲۹۱ 

ابراء ذمه میت از دین صحیح است.

_{^{مواد قانون مدنی در خصوص هبه}}

ماده۷۹۵

هبه عقدی است که به موجب آن یکنفر مالی را مجانا به کس دیگری تملیک می کند تملیک کننده واهب طرف دیگر را متهب ، مالی را که مورد هبه است عین موهوبه می گویند.
ماده۷۹۶

واهب باید برای معامله و تصرف در مال خود اهلیت داشته باشد.
ماده۷۹۷

واهب باید مالک مالی باشد که هبه می کند.
ماده۷۹۸

هبه واقع نمی شود مگر با قبول و قبض متهب اعم از اینکه مباشر قبض خود متهب باشد یا وکیل او و قبض بدون اذن واهب اثری ندارد.
ماده۷۹۹

در هبه به صغیر یا مجنون یا سفیه قبض ولی معتبر است .
ماده۸۰۰

در صورتی که عین موهوبه در ید متهب باشد محتاج به قبض نیست .
ماده۸۰۱

هبه ممکن است معوض باشد و بنابراین واهب می تواند شرط کند که متهب مالی را به او هبه کند یا عمل مشروعی را مجانا” بجا آورد.
ماده۸۰۲

اگر قبل از قبض واهب یا متهب فوت کند هبه باطل میشود.
ماده۸۰۳

بعد از قبض نیز واهب میتواند به ابقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند مگر در موارد ذیل :
۱- در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
۲- در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
۳- در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متعب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود خواه قهرا” مثل اینکه متهب به واسطه فلس مهجور شود خواه اختیارا” مثل اینکه عین موهوبه به رهن داده شود.
ماده۸۰۴

در صورت رجوع واهب نماآت عین موهوبه اگر متصل باشد مال واهب و اگر منفصل باشد مال متهب خواهد بود.
ماده۸۰۵

بعد از فوت واهب یا متهب رجوع ممکن نیست .
ماده۸۰۶

هرگاه داین طلب خود را به مدیون ببخشد حق رجوع ندارد.
ماده۸۰۷

اگر کسی مالی را به عنوان صدقه به دیگری بدهد حق رجوع ندارد.
ماده ۴۷ قانون ثبت اسناد و املاک
در نقاطی که اداره ثبت اسناد و املاک و دفا‌تر اسناد رسمی موجود بوده و وزارت عدلیه مقتضی بداند ثبت اسناد ذیل اجباری است:
۱- کلیه عقود و معاملات راجعه به عین یا منافع اموال غیرمنقوله که در دفتر املاک ثبت نشده.
۲- صلحنامه و هبه‌نامه و شرکتنامه.