مفهوم و ارکان ابراء یا بخشش طلب، بدهی، دین

_{^{احکام ابراء}}

ابراء اسقاط حق است به وسیله داین (طلبکار) است و طلبکار از این حق خود به اختیار خودش صرف نظر می نماید.

بنابراین ابراء یک عمل حقوقی یک طرفه است و نیازی به اراده مدیون (بدهکار) ندارد و با اراده داین (طلبکار) به تنهایی تحقق می پذیرد. حتی اگر مدیون این ابراء را رد کند، لطمه ای به ابراء وارد نخواهد شد.

لازم به ذکر است در صورتی که طلبکار تصمیم بگیرد از حق خود بگذرد، نمی تواند در قبال این عمل خود وجهی دریافت دارد یا مثلا بدهکار را ملزم به انجام کاری نماید.

برای اینکه ابراء واقع گردد، لازم است شرایطی موجود باشد. این شرایط را بر دو دسته می توان تقسیم کرد:

شرایط ابراء کننده و شرایط موضوع ابراء

_{^{شرایط ابراء کننده}}

شخصی که می خواهد ذمه مدیون را از دین ابراء کند، باید دارای شرایط زیر باشد:

_{^{اختیار قانونی}}

کسی که ابراء می کند باید خود طلبکار یا نماینده یا ماذون از طرف او باشد. اگر ابرائی از سوی افرادی غیر از موارد گفته شده صورت بگیرد، باطل است و این ابراء حتی با اجازه شخص طلبکار، معتبر نخواهد شد.

_{^{قصد و رضا}}

در ابراء قصد و رضای انشاء ابراء کننده ضروری است و بدن آن ابراء واقع نمی شود

_^قصد

برای مثال: هر گاه طلبکار به تعارف یا شوخی به بدهکار خود بگوید: تو چیزی به من بدهکار نیستی یا طلب خود را بخشیدم، ابراء واقع نمی شود و ذمه مدیون آزاد نمی گردد و وی همچنان به طلبکار خود مدیون می باشد و باید دین او را ادا کند. زیرا شوخی و تعارف باعث می شود که ابراء کننده ( طلبکار ) قصد مورد نطر قانونگذار برای ابراء بدهکارش را نداشته باشد.

^_رضا

در صورتی که ابراء کننده راضی به ابراء نباشد اراده اش را تحت اجبار و اکراه اعلام دارد، به دلیل فقدان رضایت، ابراء صورت نخواهد گرفت و چنین ابرائی باطل است.

_^اهلیت

اهلیت بدهکار نیز از شرایط صحت ابراء است. بنابراین: ابرائی که مجنون و صغیر غیر ممیز انجام می دهد، به علت فقدان قصد باطل است ابرائی که سفیه و صغیر ممیز انجام می دهد، به جهت ممنوع بودن ایشان از تصرف در اموال خود، باطل است

_{^{شرایط موضوع ابراء}}

_{^{کلی بودن}}

موضوع ابراء همواره کلی است ( کلی مفهومی است که قابل انطباق بر افراد متعدد است. مثل گندم که بر افراد متعدد یعنی گندم های موجود در عالم صدق می کند ) و عبارت از دینی است که در ذمه مدیون قرار دارد. مانند: یکصد هزار ریال، ده تن برنج، عملیات ساختن یک باب خانه.

بنابراین مالک یک عین معین ( یک باب خانه )، نمی تواند برای اسقاط حق مالکیت خود نسبت به خانه اش که معین و معلوم است،  از ابراء استفاده کند. زیرا همانطور که گفته شد ابراء مختص مال کلی است

_{^{موجود بودن}}

دینی می تواند مورد ابراء واقع شود و ساقط گردد که به هنگام ابراء در ذمه مدیون موجود باشد ولی  لازم نیست که ابراء کننده به وجود آن علم داشته باشد. بنابراین اسقاط دینی که در آینده ممکن است وجود پیدا کند، صحیح نیست.

_{^{آزاد بودن}}

دین مورد ابراء باید آزاد باشد، یعنی از طرف مقامات صالحه بازداشت نشده و متعلق حق ثالث قرار نگرفته باشد

برای مثال: فرد طلبکاری وجود دارد که در عین اینکه طلبکار از شخصی است، بدهکار به افراد دیگر نیز می باشد و بدهکاران این فرد طلبی که او از دیگری دارد را برای رسیدن به حق خود توقیف کرده اند. حال این فرد به دلیل آزاد نبودن طلبش نمی تواند ذمه مدیون خودش را ابراء کند. چون این طلب متعلق حق طلبکارانش قرار گرفته است مگر اینکه اشخاصی که طلب مزبور جهت استیفای حقوق ایشان بازداشت شده است، رضایت دهند. 

_{^{وسیله اثبات ابراء}}

ابراء به هر وسیله ای که عرفا دلالت بر آن کند اثبات می گردد

_{^{خواه لفظ باشد}}

مانند آن که داین به مدیون بگوید: طلبم را بخشیدم، دیگ به من بدهکار نیستی و ...

_{^{خواه عمل باشد}}

مانند آن که طلبکار اصل سند عادی طلب خود را که به امضای بدهکار رسیده است، به او تسلیم یا آن را پاره کند.