امکان مطالبه نفقه معوقه و گذشته فرزند

_{^{پاسخ – آیا فرزند می تواند نفقه گذشته خود را از پدر مطالبه کند ؟}}

• نفقه عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث‌البیت به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت انفاق کننده. مطابق ماده 1199 قانون مدنی نفقه ی اولاد برعهده ی پدر می باشد.
• نفقه ی اولاد ذکور تا 18 سالگی و اناث تا زمانی که ازدواج نکده اند با پدر است.
• البته در صورتی که ذکور به تحصیلات خود ادامه دهند نفقه همچنان برعهده ی پدر می باشد. همچنین فرزندان اناث که شوهر کند و بعد مطلقه شود و یا همسرش فوت نماید که مستمری نداشته باشد، نفقه ی ایشان با پدر خواهد بود.
• نفقه ی فرزند خوانده نیز اگر از طریق امور سرپرستی با رعایت شرایط و قانون و احکامی که از طریق مقام قضائی به فردی اعطاء شده باشد کماکان برعهده ی پدر یا برحسب مورد با مادر و هچون سایر فرزندان می باشد.
•  لازم به ذکر است که در صورتی که پدر زنده نبود یا توانایی مالی پرداخت نفقه ی فرزندان خود را نداشت، نفقه ی فرزندان به ترتیب برعهده ی اجداد پدری و مادر قرار می گیرد. در شرایطی که مادر زنده نباشد یا شرایط انفاق را نداشته باشد، پرداخت نفقه فرزندان بر عهده پدربزرگ و مادربزرگ مادری و مادربزرگ پدری می باشد. 
• برای پرداخت نفقه  به فرزندان علاوه بر اینکه نفقه دهنده باید از نظر مالی متمول و دارا باشد، فرزند نفقه گیرنده نیز نباید باید نیازمند نفقه باشد یا به عبارت دیگر دارای مال و اموال یا توانایی کسب درآمد نباشد.
• مواد 1197 و 1198 قانون مدنی در این مورد بیان می دارند که کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسائل معیشت خود را فراهم سازد. کسی ملزم به انفاق است که متمکن از دادن نفقه باشد یعنی بتواند نفقه بدهد بدون اینکه از این حیث در وضع معیشت خود دچار ‌مضیقه گردد برای تشخیص تمکن باید کلیه تعهدات و وضع زندگانی شخصی او در جامعه در نظر گرفته شود.
• ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه در ماده 53 قانون حمایت خانواده پیش بینی گردیده است. این ماده در این خصوص بیان می دارد که هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب ‌النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود.
• تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می‌شود.
• در رابطه با امکان مطالبه نفقه معوقه و گذشته فرزند باید گفت نفقه ی معوقه فرزندان عبارت است از نفقه ای که در گذشته به فرزندان تعلق می گرفته اما پرداخت آن تعویق افتاده یا به عبارت دیگر پرداخت نگردیده است.
• بنابراین در صورتی که پدر نفقه ی گذشته ی فرزندان خود را نداده باشد می توان از نفقه ی معوقه ی فرزندان سخن گفت. 
• برای مطالبه ی نفقه ی معوقه می توان به ثابت شدن حق نفقه برعهده ی پدر در گذشته استناد نمود. توضیح آنکه مطابق ماده 198 آیین دادرسی مدنی در صورتی که حق یا دینی برعهده کسی ثابت شد، اصل بر بقای آن است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.
• بنابراین با ثابت شدن دین به پرداخت نفقه با وجود استطاعت مالی پدر، دادخواست پرداخت نفقه ی معوقه فرزندان مورد رسیدگی بوده و با تعیین میزان نفقات از گذشته تا حال حکم صادر می گردد.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص امکان مطالبه نفقه معوقه و گذشته فرزند}}

♦  در پاسخ به پرسشی که در خصوص امکان مطالبه نفقه معوقه و گذشته فرزند مطرح نمودید باید گفت قبلا و قبل از قانون حمایت خانواده اخیر فقط می شد نفقه آینده را برای فرزند مطالبه نمود و عدم پرداخت نفقه فرزند جرم نبود اما پس از سال 91 و با تصویب قانون حمایت خانواده جدید نفقه گذشته هم قابل مطالبه و واجد ضمانت اجرا گردید. هر دو قانون شامل حال شما می شود و حکم باید با توجه به مقررات قبل و بعد از سال 91 صادر شود.

♦  بهتر این است که برای مطالبه ی نفقه ی معوقه از پدر خود شکایت کیفری ترک انفاق بنمایید و به این وسیله او را تحت فشار قرار دهید. ازجمله مدارکی که می توانید به آن استناد نمایید شهادت شهود، حکم صادر شده در سال 78، استشهاد محلی و یا اقرار و اعتراف پدر در این باره می باشد.

♦  مرجع صالح برای تعقیب و انجام تحقیقات مقدماتی جرم ترک انفاق دادسرای عمومی محل وقوع جرم یا همان محل زندگی فرزند با پدر می باشد و اگر تصمیم به مطالبه نفقه داشته باشید مرجع صالح برای رسیدگی دادگاه خانواده محل اقامت پدرتان است.

_{^{مستندات قانونی - مقررات مطالبه نفقه معوقه فرزند}}

ماده ۱۱۹۵ قانون مدنی
احکام نفقه زوجه همان است که به موجب فصل هشتم از باب اول از کتاب هفتم مقرر شده و بر طبق همین فصل مقرر میشود.

ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی
در روابط بین اقارب فقط اقارب نسبی و در خط عمودی اعم از صعودی و یا نزولی ملزم به اتفاق یکدیگرند.

ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی
کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسائل معیشت خود را فراهم سازد.

ماده ۱۱۹۸ قانون مدنی
کسی ملزم به انفاق است که متمکن از دادن نفقه باشد یعنی بتواند نفقه بدهد بدون اینکه از این حیث در وضع معیشت خود دچار ‌مضیقه گردد برای تشخیص تمکن باید کلیه تعهدات و وضع زندگانی شخصی او در جامعه در نظر گرفته شود.

ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی
نفقه اولاد بر عهده پدر است. پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهده اجداد پدری است، با رعایت الاقرب‌ فالاقرب؛ در صورت ‌نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آن ها نفقه بر عهده مادر است.
هر گاه مادر هم زنده و یا قادر به انفاق نباشد با رعایت الاقرب فالاقرب به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب‌النفقه است و اگر چند نفر از ‌اجداد و جدات مزبور، از حیث درجه اقربیت مساوی باشند، نفقه را باید به حصه متساوی تادیه کنند.

ماده ۱۲۰۰ قانون مدنی
نفقه ابوین با رعایت الاقرب‌ فالاقرب به عهده اولاد و اولاد اولاد است.

ماده ۱۲۰۱ قانون مدنی
هر گاه یک نفر هم در خط عمودی صعودی و هم در خط عمودی نزولی اقارب داشته باشد که از حیث الزام به انفاق در درجه مساوی‌ هستند نفقه او را باید اقارب مزبور به حصه متساوی تادیه کنند بنابراین اگر مستحق نفقه پدر و مادر و اولاد بلافصل داشته باشد نفقه او را باید پدر و ‌اولاد او متساویا تادیه کنند بدون این که مادر سهمی بدهد و همچنین اگر مستحق نفقه مادر و اولاد بلافصل داشته باشد نفقه او را باید مادر و اولاد ‌متساویا بدهند.

ماده ۱۲۰۲ قانون مدنی
اگر اقارب واجب‌النفقه متعدد باشند و منفق نتواند نفقه همه آن ها را بدهد اقارب در خط عمودی نزولی مقدم بر اقارب در خط عمودی‌ صعودی خواهند بود.

ماده ۱۲۰۳ قانون مدنی
در صورت بودن زوجه و یک یا چند نفر واجب‌النفقه دیگر زوجه مقدم بر سایرین خواهد بود.

ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی
نفقه اقارب عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث‌البیت به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق.

ماده ۱۲۰۵ قانون مدنی
در موارد غیبت یا استنکاف از پرداخت نفقه، چنانچه الزام کسی که پرداخت نفقه بر عهده اوست ممکن نباشد دادگاه می تواند با مطالبه افراد واجب النفقه به مقدار نفقه از اموال غایب یا مستنکف در اختیار آنها یا متکفل مخارج آنان قرار دهد و در صورتی که اموال غایب یا مستنکف در اختیار نباشد همسر وی یا دیگری با اجازه دادگاه می توانند نفقه را به عنوان قرض بپردازند و از شخص غایب یا مستنکف مطالبه نمایند.

ماده ۱۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی
در صورتی که حق یا دینی برعهده کسی ثابت شد، اصل بر بقای آن است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

ماده ۴۷ قانون حمایت خانواده 1391
دادگاه در صورت درخواست زن یا سایر اشخاص واجب ‌ النفقه، میزان و ترتیب پرداخت نفقه آنان را تعیین می‌کند.
تبصره ـ درمورد این ماده و سایر مواردی که به ‌ موجب حکم دادگاه باید وجوهی به‌طور مستمر از محکوم علیه وصول شود یک بار تقاضای صدور اجرائیه کافی است و عملیات اجرائی مادام که دستور دیگری از دادگاه صادر نشده باشد ادامه می‌یابد.

ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده 1391
هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب ‌ النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می‌شود.
تبصره ـ امتناع از پرداخت نفقه زوجه‌ای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است و نیز نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی مشمول مقررات این ماده است.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما