در چه مواردی می توان تقاضای ابطال رای داور را نمود ؟

_{^{پاسخ – موارد ابطال رای داور}}

• رای داور اگر چه توسط شخص یا اشخاصی صادر شود که طرفین انتخاب نموده و یا در انتخاب آنان دخالت داشته اند اما ممکن است محکوم علیه آن را عادلانه تشخیص ندهد و یا حتی به حقوق شخص ثالثی که در تعیین داور دخالت نداشته است خلل وارد کند . به همین منظور طرق شکایت نسبت به رای داور پیش بینی شده است.
• طرفین می توانند نسبت به رایی که داور صادر نموده است شکایت کنند؛ حتی اگر داور رای را بر اساس حق رای صادر کرده باشد.
• قانونگذار در باب هفتم قانون آیین دادرسی مدنی موارد متعددی را پیش بینی کرده است که در صورت احراز هر یک از آن ها رای داوری باطل بوده و قابلیت اجرا ندارد.

_{^{موارد ابطال رای داوری و عدم قابلیت اجرا}}

1-  در صورتی که رای صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد.
2-  در صورتیکه داور نسبت به مطلبی که موضوع داوری نمی باشد رای صادر کند.
3-  چنانچه داور خارج از حدود اختیار خود مبادرت به صدور رای نموده باشد. (در این صورت فقط آن قسمت از رای که خارج از اختیارات داور است ابطال شده و مابقی رای صحیح است.)
4-  در صورت انقضای مدت داوری و صدور رای در زمانی که صلاحیت داوری به علت انقضای مهلت وجود ندارد. اغلب موارد این مسئله در خصوص توافقات مراجعه به داوری در قراردادها رخ می دهد چرا که برای مراجعه به داور زمان خاصی را در نظر می گیرند.
5-  درصورتیکه رای داور با آنچه که در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده است و دارای اعتبار قانونی است مخالف باشد.
6-  در صورتیکه رای به وسیله داورانی صادر شده باشد که مجاز به صدور رای نبوده اند.
7-  اگر قرارداد رجوع به داوری یا قرارداد اصلی به علتی از علل قانونی فاقد اعتبار اعلام گردد.
8-  ارجاع دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی به داوری پیش از تصویب هیات وزیران و اطلاع مجلس شورای اسلامی
9-  اگر داور فاقد اهلیت قانونی باشد
10- اگر داور به موجب حکم قطعی دادگاه یا در اثرآن از داوری محروم بوده باشد
11-  اگر داور قاضی یا کامند اداری شاغل در محاکم اداری باشد
12-  اگر طرفین هر دو توافق کنند که رای داور را بی اعتبار اعلام کرده و رسیدگی به موضوع را در صلاحیت یک مرجع دیگر قرار دهند.
 

_{^{اشخاصی که داوری انها در صورت عدم تراضی طرفین قابل ابطال می باشد}} 

قانونگذار در ماده 469 این قانون، انتخاب برخی اشخاص به عنوان داور را منوط به تراضی طرفین دانسته است و در صورت عدم وجود تراضی، داوری انجام شده توسط این اشخاص قابل ابطال می باشد. این اشخاص عبارتند از: 

1-  كساني كه سن آنان كمتر از بيست و پنج سال تمام باشد.

2-  كساني كه در دعوا ذي‌نفع باشند.
3-  كساني كه با يكي از اصحاب دعوا قرابت سببي يا نسبي تا درجة دوم از طبقة سوم داشته باشند.
4-  كساني كه قيم يا كفيل يا وكيل يا مباشر امور يكي از اصحاب دعوا مي‌باشند يا يكي از اصحاب دعوا مباشر امور آنان باشد.
5-  كساني كه خود يا همسرانشان وارث يكي از اصحاب دعوا باشند.
6-  كساني كه با يكي از اصحاب دعوا يا با اشخاصي كه قرابت نسبي يا سببي تا درجة دوم از طبقة سوم با يكي از اصحاب دعوا دارند، ‌در گذشته يا حال دادرسي كيفري داشته باشند.
7-  كساني كه خود يا همسرانشان و يا يكي از اقرباي سببي يا نسبي تا درجة دوم از طبقة سوم او با يكي از اصحاب دعوا يا زوجه و يا يكي از اقرباي نسبي يا سببي تا درجة دوم از طبقة سوم او دادرسي مدني دارند.
8-  كارمندان دولت در حوزة مأموريت آنان.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص موارد ابطال رای داور}}

♦  با توجه به این که به موجب ماده 457 ارجاع دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی به داوری صرفا پس از تصویب هیات وزیران و اطلاع مجلس امکان پذیر است، بنابراین در صورتی که این تشریفات رعایت نشده باشد، رای داوری صادره فاقد اعتبار بوده و می توانید ظرف بیست روز بعد از ابلاغ رای داور از دادگاهی که دعوا را به داوری ارجاع داده یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد حکم بطلان رای داور را بخواهید .
♦  چنانچه خارج از موعد درخواست ابطال رای داور مطرح شده باشد دادگاه قرار رد درخواست صادر میکند.

♦  بهتر است برای تطبیق رای داور با موارد بیان شده در متن فوق حتماً با یک وکیل متخصص حقوق قراردادها و داوری مشورت کنید.

_{^{مستندات قانونی - ابطال رای داور}}

ماده 488 قانون ایین دادرسی مدنی
هرگاه محکوم‌علیه تا بیست روز بعد ازابلاغ، رأی داوری را اجرا ننماید، دادگاه ارجاع‌کننده دعوا به‌داوری و یا دادگاهی که صلاحیت‌رسیدگی به اصل دعوا را دارد مکلف است به‌درخواست طرف ذی‌نفع طبق رأی داور برگ اجرایی صادرکند. اجرای رأی برابر مقررات قانونی می‌باشد.

‌ماده 489 قانون ایین دادرسی مدنی

رأی داوری درموارد زیر باطل است و قابلیت اجرایی ندارد:
1 - رأی صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد.
2 - داور نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده رأی صادر کرده است.
3 - داور خارج ازحدود اختیار خود رأی صادر نموده باشد. دراین‌صورت فقط آن قسمت از
رأی که خارج از اختیارات داور است ابطال می‌گردد.
4 - رأی داور پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم شده باشد.
5 - رأی داور با آنچه در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده
و دارای اعتبار قانونی است مخالف باشد.
6 - رأی به‌وسیله داورانی صادرشده که مجازبه صدوررای نبوده‌اند.
7 - قرارداد رجوع به‌داوری بی‌اعتبار بوده باشد.

‌ماده 490 قانون ایین دادرسی مدنی

درمورد ماده فوق هریک از طرفین می‌تواند ظرف بیست روز بعد از ابلاغ رأی داور از دادگاهی که دعوا را ارجاع به داوری کرده یا‌دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، حکم به بطلان رأی داور را بخواهد در این صورت دادگاه مکلف است به درخواست رسیدگی‌کرده، هرگاه رأی از موارد مذکور در ماده فوق باشد حکم به بطلان آن دهد و تا رسیدگی به اصل دعوا و قطعی شدن حکم به بطلان، رأی داور متوقف می ماند
‌تبصره - مهلت یادشده در این ماده و ماده (488) نسبت به اشخاصی که مقیم خارج از کشور  می‌باشند دو ماه خواهدبود. شروع مهلت‌های تعیین‌شده در این ماده و ماده (488) برای اشخاصی که دارای عذر موجه به شرح مندرج در ماده (306) این قانون و تبصره (1) آن بوده‌اند پس از رفع عذر‌احتساب خواهد شد.

ماده 491 قانون ایین دادرسی مدنی
چنانچه اصل دعوا در دادگاه مطرح بوده و از این طریق به‌داوری ارجاع شده باشد، درصورت اعتراض به رأی داور و صدور حکم به‌بطلان آن، رسیدگی به دعوا تا قطعی شدن حکم بطلان رأی داور متوقف می‌ماند.
‌تبصره - درمواردی‌که ارجاع امر به داوری از طریق دادگاه نبوده و رأی داور باطل گردد، رسیدگی به دعوا در دادگاه با تقدیم دادخواست به‌عمل‌خواهد آمد.

‌ماده 492 قانون ایین دادرسی مدنی

درصورتی که درخواست ابطال رأی داور خارج ازموعد مقرر باشد دادگاه قرار رد درخواست را صادر می‌نماید.‌این قرار قطعی است.

‌ماده 493 قانون ایین دادرسی مدنی

اعتراض به رأی داور مانع اجرای آن نیست، مگر آنکه دلایل اعتراض قوی باشد . دراین‌صورت دادگاه قرار توقف منع اجرای آن را تا‌پایان رسیدگی به اعتراض و صدور حکم قطعی صادر می‌نماید و در صورت اقتضاء تأمین مناسب نیز از معترض اخذ خواهد شد.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما